سومالی کشوری اسلامی در منطقه شاخ آفریقا در شرق آفریقا، سرزمینی که‌ مسلمانان روزه‌دارش، در ماه‌ مبارک رمضان چیزی برای خوردن در افطار و سحری ندارند. کشوری که‌ روزانه‌ دستکم چهار کودک از 10هزار کودک در آن کشور بر اثر سوء تغذیه‌ جان می‌دهند و علیرغم قحطی دست به‌ گریبان جنگهای داخلی نیز هست. چندی پیش سازمان ملل متحد این کشور را رسماً قحطی‌زده‌ معرفی نموده‌ است. این سازمان، زمانی شرایط قحطی اعلام می‌کند که دست کم سه شرط اول این فهرست محقق شود:
1-دسترسی بیست درصد از جمعیت به کمتر از ۲۱۰۰ کیلو کالری غذا در روز.
2- سوء تغذیه حاد بیش از سی درصد از کودکان.
3- مرگ روزانه دو بزرگسال از هر ده هزار نفر یا چهار کودک از ده هزار کودک.
4- دسترسی به کمتر از چهار لیتر آب در روز.
5- آوارگی گسترده.
6- درگیری‌های داخلی.
7- از بین رفتن کامل منابع درآمد و دارایی‌ها.   
سازمان ملل متحد در دو منطقه از جنوب سومالی که دچار سخت‌ترین خشکسالی در نیم قرن اخیر شده‌اند، رسما اعلام قحطی کرده است.  سازمان ملل متحد می‌گوید وضعیت انسانی موجود در جنوب منطقه باکول و شابله سفلی به سرعت رو به وخامت می رود.
طی ۱۹ سال گذشته این نخستین بار است که در سومالی اعلام قحطی می‌شود.
سازمان ملل متحد و آمریکا اعلام کرده‌اند که سازمان‌های امدادی برای فعالیت در مناطق قحطی‌زده نیاز به ضمانت امنیتی بیشتری در برابر گروه‌های مسلح محلی دارند.
الشباب، یکی از گروه‌های مرتبط با القاعده که کنترل بخش‌های بزرگی از جنوب و مرکز سودان را برعهده دارد، در سال ۲۰۰۹ ورود سازمان‌های امدادی به این مناطق را ممنوع اعلام کرد، اما اخیرا اجازه ورود محدود این گروه‌ها را صادر کرده است.
حدود ۱۰ میلیون نفر در شرق آفریقا در معرض سخت‌ترین خشکسالی پنجاه سال اخیر قرار گرفته‌اند. بنا بر برآوردها بیش از ۱۶۶ هزار سومالیایی به کشورهای همسایه کنیا و اتیوپی گریخته‌اند.
مارک بودِن، هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در سومالی گفت که ۳۰۰ میلیون دلار برای مقابله با قحطی در طی دو ماه آینده مورد نیاز است.
قحطی؛ مجموعه‌ مصیبت‌ها
دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در سومالی در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است: «حدود نیمی از جمعیت سومالی – ۳/۷ میلیون نفر – در سرتاسر این کشور در شرایط بحرانی به سر می‌برند که از این تعداد حدود ۲/۸ میلیون نفر در جنوب سومالی زندگی می‌کنند.»
بنا براین اطلاعیه درگیری‌های جاری دسترسی به مناطق تحت کنترل گروه الشباب را برای سازمان‌های امدادرسان بسیار دشوار کرده است.
آقای بودن هشدار داده است: «اگر الان وارد عمل نشویم، خشکسالی و شیوع بیماری‌های عفونی باعث گسترش قحطی به تمام مناطق هشت‌گانه جنوب سودان در طی دو ماه آینده خواهد شد.»
سونیا زامباکیدس، از سازمان «نجات کودکان» در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی وضعیت سومالی را تکان‌دهنده توصیف کرده است. او می‌گوید مادرانی را دیده که به مدت شش روز بدون غذا، با پای پیاده به دنبال کمک می‌گشتند.
چندی پیش رئیس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، خشکسالی و قحطی در سومالی را بدترین فاجعه‌ی انسانی جهان توصیف کرد و خواستار کمک فوری جامعه جهانی به ساکنان مناطق بحران زده شد. به گزارش آسوشیتدپرس، آنتونیو گوترس، رئیس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل که از بزرگترین اردوگاه پناهندگان جهان در داداب واقع در کنیا دیدار کرده خواستار حمایت گسترده جهانی از صدها هزار نفری شده است که به دلیل قحطی و خشکسالی ماه‌های اخیر از سومالی راهی کشور کنیا و اتیوپی شده‌اند.
در بزرگترین اردوگاه پناهندگان جهان در داداب کنیا بیش از 380 هزار نفر اسکان یافته‌اند و هر هفته‌ 10 هزار نفر به آنها اضافه می‌شود.
برنامه جهانی غذای سازمان ملل برآورد کرده است كه نزدیک به 10 میلیون نفر در شاخ آفریقا نیاز به کمک فوری دارند.
از سوی دیگر صندوق کودکان سازمان ملل نیز می‌گوید بیش از 2 میلیون کودک در این منطقه با سوء تغذیه مواجه‌اند و برای حفظ جان آنها باید اقدامی فوری صورت بگیرد.
کشور همسایه اتیوپی نیز در این روزها میزبان هزاران نفری است که از خشکسالی و قحطی در سومالی به آنجا پناهنده شده‌اند.
به گفته آتونیو گوترس نرخ مرگ و میر دراین اردوگاه بسیار بالا است و کودکان نیز در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل می‌گوید روزانه 2000 سومالیایی با عبور از مرز خود را به کشور همسایه، اتیوپی می‌رسانند.
آنتونیو گوترس پس از دیدار از مناطق بحران‌زاده می‌گوید: صحنه‌‌هایی که ما در این یک ماه دیدیم با هیچ چیز نمی‌توان مقایسه کرد.
وی تصریح کرده‌ است: به باور من بدترین فاجعه انسانی جهان در سومالی روی داده است. اردوگاه‌هایی که در اتیوپی و کنیا، دو کشور همسایه سومالی تدارک دیده شده، مملو از جمعیت است و غذای کافی هم برای پناهندگان وجود ندارد.
ژروم سوکت، رئیس تیم اعزامی پزشکان بدون مرز در اردوگاه دولوآدو می‌گوید: ما می‌توانیم کودکانی را كه به شدت از سوء تغذیه رنج می‌برند تحت درمان قرار دهیم اما این کودکان قطعا دوباره پیش ما برمی‌گردند چراکه غذای کافی وجود ندارد و تقریبا همه آنها هم اسهال دارند.
کانون خشکسالی‌ها در سه کشور سومالی، اتیوپی و کنیا قرار گرفته است؛ با این حال بخش‌هایی از اوگاندا و جیبوتی نیز با خشکسالی مواجه شده‌اند. در این میان سومالی که با ناآرامی‌های داخلی نیز دست و پنجه نرم می‌کند بیشترین آسیب را از خشکسالی دیده كه در 60 سال اخیر بی سابقه است.
زندگی خانوارها در این مناطق قبیله‌نشین عمدتا به دام وابسته است که این خشکسالی آنها ادامه حیات را به شدت دشوار ساخته است.
برنامه جهانی غذای سازمان ملل می‌گوید 10 میلیون نفر در شاخ آفریقا نیاز به غذا دارند. این نهاد که تاکنون برای 6 میلیون نفر در شرق آفریقا مواد خوراکی تهیه کرده، می‌گوید برای 4 میلیون نفر دیگر با کمبود بودجه روبرو است و دستكم به 477 میلیون دلار نیاز دارد.
سومالی کجاست؟
«سومالی» (به زبان سومالیایی: «سوومالیاً؛ به زبان عربی: الصومال)، که قبلا با نام» جمهوری دمکراتیک سومالی شناخته می‌شد، یک کشور ساحلی است که در منطقه شاخ آفریقا در شرق آفریقا واقع شده‌است. مرزهای این کشور در غرب به اتیوپی، از شمال و نیمه غربی به جیبوتی، از جنوب غرب به کنیا، از شمال به خلیج عدن و اقیانوس هند در شرق محدود می‌گردد. در حال حاضر حاکمیت سومالی انحصاراً در حد حقوق قانونی قرار داشته و این کشور فاقد حاکمیت دولت مرکزی برسمیت شناخته شده بوده و از هرگونه شاخص‌های مرتبط با دولت مستقل ثابت محروم است. مقامات غیر رسمی در اختیار دولت‌های نهادی غیر منتخب مناطق سومالی لند، پانت لند، شورای عالی دیوان اسلامی و دولت انتقالی موقت ضعیف ولی قابل قبول سازمان ملل متحد مستقر در شهر بایدوا واقع در حدود ۲۵۰ کیلومتری شمال غرب پایتخت، موگادیشو قرار دارد. خشونت بمانند آفتی کشنده سومالی را از زمان جنگ‌های داخلی برآمده از از اخراج محمد زیادباره دیکتاتور پیشین در سال ۱۹۹۱ فرا گرفته‌است. [۱]
تاریخ سومالی‎
استقلال از سلطه قیمومیت انگلیسی سومالی‌لند پادشاهی انگلستان در مورخ ۲۶ ژوئن سال ۱۹۶۰ اعلام گردید. در تاریخ ۱ ژوئیه سال ۱۹۶۰، اتحاد انگلیسی و سومالی‌لند ایتالیائی سابق بوقوع پیوست. در این زمان دولت توسط عبداللهی عیسی شکل گرفته و عادن عبدالله عثمان دار بعنوان رئیس جمهور سومالی و عبد الرشید علی شرماکه بعنوان نخست وزیر سومالی انتخاب گردیدند. بعدها در سال ۱۹۶۷، محمد ابراهیم ایگال در دولت تعیین شده توسط عبد الرشید علی شرماکه به نخست وزیری رسید. ایگال بعداً بعنوان رئیس جمهور در دولت خود-اظهار مستقل سومالی لند انتخاب شد. او در مورخه ۳ می‌سال ۲۰۰۲ در بیمارستانی در پرتوریا درگذشت.
در اواخر سال ۱۹۶۹، و به‌دنبال قتل شرماکه، کسی که از سال ۱۹۶۷ -: ۱۹۶۹ بعنوان رئیس جمهور انتخاب و فعالیت نموده بود، یک دولت نظامی قدرت را بدست گرفت. در سال ۱۹۶۹ و در پی وقوع یک کودتا، محمد زیادباره، یک ژنرال نیروهای مسلح، ریاست جمهوری را برعهده گرفت. رهبران انقلابی ارتش به سرکردگی زیادباره اقدام به ایجاد فعالیت‌های گسترده عمومی نمودند. آن‌ها همچنین اقدام به اجرای موفق طرح سواد آموزی در مناطق شهری و روستائی نموده که بنحو شگفت آوری نرخ باسوادان را از ۵٪ به ۵۵٪ در اواسط دهه ۱۹۸۰ ارتقاء داد.
خرابه‌های سلطنت ادل در زیلای سومالیدر همین زمان، باره یک فرد شاخص کابینه خود بنام سرلشکر گبیر و دو تن دیگر از مقام‌های رسمی را به قتل رسانید. از سال ۱۹۷۷ جنگ‌های داخلی متناوب به بخشی از واقعیات حیات سومالی تبدیل شده‌اند. در سال ۱۹۹۱، اولین گروه شورشی به رهبری عبداللهی یوسف احمد، رهبر(اس اس دی اف) بوجود آمده و حکومت رئیس جمهور علی مهدی محمد توسط برخی از جناح‌ها بعنوان رئیس جمهور موقت برسمیت شناخته نگردید. در همان سال، بخش شمالی کشور استقلال خود بعنوان سومالی لند را اظهار نمود؛ اگرچه این استقلال غیر رسمی و در مقایسه با منطقه پر آشوب جنوب دارای ثبات نسبی بود، ولی توسط هیچ یک از سازمان‌های بین‌المللی پذیرفته نگردید. در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲، یک شکاف در گنگره متحد سومالی، که تلاش‌‌هائی را در جهت خلع ید باره انجام داده بود، باعث بروز جنگ داخلی بویژه در منطقه موگادیشو گردید.
در سال ۱۹۹۳ و به‌دنبال عدم موفقیت عملیات امید برگشت یک تلاش دو ساله از سوی سازمان ملل متحد (ابتدا در مناطق جنوبی) آغاز گردید که توانست وضعیت زنان را بهبود بخشد.
نیروهای سازمان ملل متحد شامل سربازان آمریکائی بود که ۱۸ نفر از آنها در جریان هدف قرار گرفتن بالگرد حامل ایشان در موگادیشو جان خود را از دست دادند (همانگونه که در فیلم «سقوط بلاک هاوک» بتصویر کشیده شده‌است).
سازمان ملل در عملیات سپر اتحاد که در مورخه ۳ مارس سال ۱۹۹۵ انجام گردید، ناچار از عقب نشینی شد. در این عملیات نیروهای سازمان ملل متحمل خساراتی سنگین گردیدند ولی هنوز نقش دولت اعاده نشده بود.
اما یک تجزیه دیگر در سومالی و در مناطق شمال شرق رخ داد. ایالت خود مختار پس از اعلام استقلال «موقت» در سال ۱۹۹۸ نام پانت لند را بخود اختصاص داد. البته این ایالت از قصد خود برای شرکت در هر نوع دولت آشتی در سومالی بجهت تشکیل یک دولت جدید مرکزی خبر داد. این نکته شایان ذکر است که این ایالت به‌دنبال تجزیه دائم از خاک سومالی نبود.
سومین تجزیه در جولای ۲۰۰۶ با اعلام استقلال ایالت جوبالند اتفاق افتاد. هم اکنون منطقه جوبالند استقلال و حکومت مردمی خود را اعلام نموده‌است. سرهنگ باره عادن شیر هیراله، رئیس تشکیلات اتحاد دره جوبا دوکسادا جوبا قدرتمندترین رهبر منطقه محسوب می‌گردد. در این بخش نیز این دولت محلی خواستار خود مختاری کامل نیست.
چهارمین حکومت خود – اظهار برهبری ارتش مقاومت راهانویان (آر آر ای) در سال ۱۹۹۹ بوجود آمد. این اعلام استقلال «موقت» در سال ۲۰۰۲ مجددا اعلام گردید که به ایجاد حکومت خود مختار غیر رسمی منطقه جنوب غربی سومالی، انجامید. آر آر ای از ابتدا اقدام به تشکیل تشکیلات خود مختاری در مناطق بای و باکول جنوب و مرکز سومالی در سال ۱۹۹۹ نموده بود.
سومالی یکی از کشورهای متعددی بود که مورد هجوم امواج تسانومی قرار گرفت که به‌دنبال زلزله سال ۲۰۰۴ اقیانوس هند ایجاد، سواحل اقیانوس هند را در هم کوبیده، تمام روستاها را از بین برده و ۳۰۰ کشته بر جای گذارد.
یک درگیری بمنظور برکناری نظامیان در می‌سال ۲۰۰۶ اتفاق افتاد. طرفین این درگیری عبارت بودند از اتحاد نظامیان مورد حمایت سی. آی. ای. موگادیشو که با نام اتحاد برای برگشت صلح و عملیات ضد تروریستی یا «ای آر پی سی تی فعالیت مینمودند از یک سو و یک گروه شبه نظامی وابسته به اتحاد دادگاه‌های اسلامی موسوم به»یو آی سی" از سوی دیگر. این در گیری در اواسط فوریه آغاز گردید. چند صد نفر از مردم که اکثر آنان را غیر نظامیان تشکیل می‌دادند در جریان آتشباری توپخانه جان خود را از دست دادند. شهروندان موگادیشو از این درگیری بعنوان سخت‌ترین در گیری در زمانی بیش از یک دهه بی قانونی یاد می‌کنند. اسلام گرایان ایالات متحده را متهم به حمایت مالی از نظامیان توسط سازمان اطلاعات مرکزی و در جهت جلوگیری از بقدرت رسیدن اسلام گرایان، نمودند. وزارت امور خارجه ایالات متحده، در عین حالی که نه این اتهام را پذیرفته و نه آن را رد نمود، اعلام کرد که ایالات متحده هیچ اقدامی در جهت نقض تحریم بین‌المللی تسلیحات سومالی انجام نداده‌است. به هرحال گزارشاتی از چند نامه الکترونیکی که بتوضیح عملیات سری برخی شرکت‌های نظامی در راستای نقض قوانین سازمان ملل متحد پرداخته بودند، واصل گردید[۲] سازمان ملل اقدام به وضع تحریم نظامی سومالی نمود ولی برخی ادعا می‌نمایند که ایالات متحده قوانین بین‌المللی را با حمایت رهبران نظامی موگادیشو، نقض کرده‌است.
عبداللهی یوسف، رئیس جمهور حکومت انتقالی سومالی به بی بی سی گفت که علیرغم اشغال بعضی از مناصب کابینه از سوی نظامیان، ائتلاف نظامیان بطرفیت از سوی دولت موقت نمی‌جنگند. چهار نظامی قدرتمند که بعنوان وزیر کابینه فعالیت می‌نمودند، از خدمت اخراج شدند.[۳]
در تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ گروه شبه نظامی اسلامی ادعا نمود که کنترل کل شهر موگادیشو را در اختیار گرفته‌است. در تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ آخرین استحکامات ای آر پی سی تی در مناطق جنوبی سومالی، شهر جوهار، با مقاومتی کم در اختیار یو آی سی قرار گرفت. در واقع ائتلاف نظامیان بصورتی تاثیر گذار از هم پاشیده شد.
دولت موقت درخواست مداخله یک نیروی حافظ صلح منطقه‌ای شرق آفریقا را نمود. رهبران یو آی سی با این درخواست مخالفت نموده و در یک مراسم رسمی اتحادیه آفریقا که در مورخه ۹ سپتامبر سال ۲۰۰۶ در لیبی برگزار گردید، به رایزنی با کشورهای عضو اتحادیه آفریقا (ای یو) بر سر ترک طرح‌های ارسال نیروی‌های حافظ صلح به سومالی، پرداختند. گروه‌های اسلامی بطور قاطع با حضور سربازان خارجی در سومالی مخالفند-؛ خصوصا نیروهای اتیوپیائی.[۴]
در سال‌های ۷۸-۱۹۷۷ جنگی سخت بین سومالی و اتیوپی برسر استان اوگادن سومالی در گرفت که دستور آغاز آن توسط اتیوپی صادر گشته و دلیل آن نیز تجزیه سرزمین‌های سومالی در نیمه اول قرن بیستم ذکر شد. همچنین بسیاری ادعا کردند که اتیوپی، با سابقه طولانی امپراتوری، قصد فرمانروائی با واسطه بر سومالی را دارد.
گروه شبه نظامی اسلامی که یو آی سی را حمایت می‌کردند بطور مستمر کنترل اکثر مناطق نیمه جنوبی سومالی را بصورت عادی از طریق مذاکره با سران اقوام محلی و نه با استفاده از زور، برعهده گرفت. مواضع اسلام گرایان در خصوص شهر بایدوا که مرکز دولت در آن قرار داشته و اتیوپی نیز اعلام کرده بود که در صورت تهدید آنرا را مورد حمایت قرار خواهد داد، بصورتی شفاف بیان گردید. لکن در مورخه ۲۵ سپتامبر سال ۲۰۰۶۲۰۰۶]، یو آی سی بسمت بندر جنوبی کیس مایو یعنی آخرین بندر تحت کنترل دولت حرکت نمود. [۵]
در روز چهار شنبه ۱ نوامبر سال ۲۰۰۶ مذاکرات صلح بین دولت موقت که از سوی سازمان ملل شناخته شده در شمال از یک سو و اسلام گرایان جنوب معلق گردید. بسیاری از مقامات از جنگ داخلی هراس داشتند. در این میان، اتیوپی و نیروهای رقیب اریتره‌ای نیز از گروه‌های متخاصم در جنگ قدرت و بن بست سیاسی بین دولت موقت تعیین شده و گروه محبوب یو آی سی حمایت می‌کردند.[۶]
سیاست برغم داشتن دولتی شناخته شده توسط سازمان‌های بین‌المللی در شهر بایدوا، سومالی از سال ۱۹۹۱ فاقد دولت ملی تاثیرگذار بوده‌است. این سازمان یا دولت که با نام «دولت انتقالی ملی» خوانده می‌شود تنها کنترل بایدوا را در اختیار داشته و از نظر بیشتر مردم سومالی از وجاهت قانونی برخوردار نیست. دولت موقت در خارج از کشور و توسط نیروهایی که بصورت تاریخی با منافع ملی سومالی در تضاد بوده‌اند، مانند اتیوپی و کشورهای مختلف آفریقائی که سعی در محدودسازی اندازه و عمق توسعه سومالی و دست‌اندازی نهائی بر سرزمین‌های اشغالی این کشور را داشته‌اند، تعیین شده‌است.
در نواحی شمال غرب، جمهوری تبعیدی سومالی‌لند وجود دارد که استقلال خود را در سال ۱۹۹۱ اعلام نموده‌است. این ناحیه خودگردان علیرغم آنکه نسبت به مناطق جنوب و شمال شرق، ثبات و دمکراسی نسبی خود را حفظ نموده‌است، ولی از جانب جامعه بین‌المللی شناخته شده نمی‌باشد. پانت لند در نواحی شمال شرق خودگردانی خود را در سال ۱۹۹۸ اظهار نمود. ولی علیرغم آنکه رئیس جمهور اسبق پانت لند هم اکنون ریاست جمهوری دولت بایدوا را برعهده داشته و پانت لند نیز از نظر مساعد خود در اشتراک در حکومت متحد تئوریک آینده خبر داده‌است، تا بحال از یکی شدن با دولت موقت خودداری نموده‌است.
در مناطق جنوب شرق داخلی، ایالات جوبالند و سومالی جنوب غرب به دولت بایدوا پیوسته‌اند و رهبران آن‌ها از اعضای پارلمان بایدوا هستند. نیمه دیگر کشور با دارا بودن بخش زیادی از جمعیت کشور تحت کنترل اتحاد دادگاه‌های اسلامی قرار داشته و این شورا بر شهرهای راهبردی موگادیشو، و از ۲۴ سپتامبر سال ۲۰۰۶ کیسمایو احاطه دارد.
رهبری این شورا بر عهده شیخ شریف شیخ احمد است. در پاسخ به این سوال که آیا یو آی سی در نظر دارد که کنترل خود را بر سایر مناطق سومالی گسترش دهد یا خیر، شیخ احمد در یک مصاحبه اینگونه اظهار داشت:
« «زمین در اولویت اول ما قرار ندارد. اولویت ما آسایش مردم، احترام به شخصیت آن‌ها و اینکه بتوانند در آزادی زندگی کرده و حق تعیین سرنوشت خود را دارا باشند، است. این موارد اولویت‌های ما هستند. حق تقدم در زمین نیست؛ مردم برای ما اهمیت دارند.» »
در تاریخ ۱۴ اکتبر سال ۲۰۰۴، اعضای پارلمان سومالی یک فرد نظامی بنام عبداللهی یوسف رئیس جمهور اسبق پانت لند را بعنوان رئیس جمهور آتی کشور انتخاب نمودند. نظر به وضعیت موگادیشو، انتخابات در یک ورزشگاه در نایروبی، کنیا برگزار گردید. یوسف توسط پارلمان موقت سومالی بعنوان رئیس جمهور دولت موقت انتخاب شد. او موفق شد از ۲۷۵ رای پارلمان، ۱۸۹ رای را بخود اختصاص دهد. جلسه پارلمان نیز در کشور همسایه یعنی کنیا برگزار شد. دولت یوسف از سوی اکثر کشورهای غربی قانونی شمرده شد. اگرچه حاکمیت واقعی او با توجه به تاریخچه نظامی‌گری وی و اینکه در جنگ داخلی که باعث از بین رفتن سومالی گردید، دست داشته مورد سوال است.
بسیاری از سازمان‌های سیاسی دیگر که برخی از آنان اساسی قومی دارند نیز در سومالی وجود دارند، تلاش برخی دیگر نیز رها سازی سومالی از سیاست‌ها قومی است (مانند جبهه اتحاد سومالی). خیلی از این سازمان‌ها بعد از وقوع جنگ داخلی بوجود آمدند.
در هر صورت، از اواخر سال ۲۰۰۶، «دولت موقت ملی» تنها کنترل بخش نسبتا کوچکی از کشور را برعهده داشته‌است. به اعتقاد برخی نظرات، کنترل این دولت بسختی از مرزهای بایدوا پایتخت فراتر رفته‌است. در کل، وضعیت سیاسی ناپایداری بر کشور حاکم بوده است؛ بعنوان مثال، در تاریخ ۱۸ سپتامبر سال ۲۰۰۶، عبداللهی یوسف بسختی از حمله‌ای انتحاری که به کاروان وی شد، جان سالم بدر برد. اگرچه در این حمله دوازده نفر دیگر کشته شدند. [۷]
پایتخت از موگادیشو، به همراه دیگر نواحی سومالی پیشین، بعنوان نمونه‌ای دارای رژیم سرمایه هرج و مرج یاد می‌شود. علیرغم (یا شاید بدلیل) بی قانونی، موگادیشو در زمینه ارتباطات و اینترنت در شرق آفریقا سرآمد است. در این شهر یک شبکه نوین ارتباطی ایجاد و توسعه یافته‌است که شامل سامانه‌های تلفن سلولی محلی با اتصالات بین‌المللی ماهواره‌ای می‌گردد. عدم وجود سامانه فراگیر اخذ مالیات باعث برخورداری شبکه ارتباطی این کشور از قیمت هائی نازل گردیده که در سراسر قاره آفریقا قابل رقابت نیستند. کافی نت‌های بسیار زیادی دراین کشور بوجود آمده‌اند و علاوه بر آن دو شبکه تلویزیونی و یک فراهم کننده سرویس اینترنت نیز به فعالیت مشغول هستند.[۸]
تقسیمات کشوری 
سومالی به هجده بخش مناطق («گوبولوداً، مفرد»گوبول") تقسیم می‌شود که هر منطقه نیز به مناطقی زیر مجموعه بنام نواحی تقسیم شده‌اند.
مناطق عبارتند از:
1. آودال
2. باکول
3. بنادیر
4. باری
5. بای
6. گالگودوود
7. جدو
8. هیرران
9. جوبادا هووز
10. ماداگ
11. ناگال
12. ساناگ
13. شابیل لاها ذکسه
14. سوول
15. وکوویا گالبید
جغرافیای سومالی‎
سومالی در سواحل شرق قاره آفریقا و بروی خط استوا و قسمت شمالی آن بین خلیج عدن در قسمت شمال و اقیانوس هند در شرق واقع شده‌است. این کشور به همراه اتیوپی و جیبوتی را معمولاً بعنوان شاخ آفریقا مورد اشاره قرار می‌دهند. مرزهای سومالی در شمال غرب به جیبوتی، در غرب به اتیوپی و در جنوب غرب به کنیا محدود می‌گردد. سومالی از مستعمره پیشین ایتالیا منطقه تراست سومالی و مستعمره پیشین انگلستان سومالی‌لند تحت الحمایه انگلستان (که هم اکنون در پی شناخت استقلال خویش توسط جامعه جهانی است) تشکیل شده‌است. طول خط ساحلی سومالی ۳۰۲۵ کیلومتر است که بیشترین ساحل در بین کشورهای آفریقائی بحساب می‌آید.
سومالی با دارا بودن وسعتی برابر با (۶۳۷۶۵۷کیلومتر مربع)، چهل و دومین کشور بزرگ دنیا پس از افغانستان می‌باشد. اندازه این کشور قابل مقایسه با جمهوری مرکزی آفریقا و بنوعی کوچک تر از ایالت تگزاس ایالات متحده می‌باشد.
بخش شمالی کشور دارای تپه‌های زیاد بوده و ارتفاع بسیاری از مناطق از سطح دریا از ۹۰۰ تا ۲۱۰۰ متر در نوسان است. نواحی مرکزی و جنوبی مسطح بوده و ارتفاع متوسط آن کمتر از ۱۸۰ متر می‌باشد. رود خانه‌های جوبا و شابله از اتیوپی سرچشمه گرفته و در طول کشور به سمت جنوب و اقیانوس هند جاری می‌باشند. البته رود شابله بجز در فصول پر باران به دریا نمی‌رسد.
عوامل اصلی آب وهوائی این کشور عبارتند از آب وهوای گرم درسراسر سال، بادهای موسمی فصلی و باران‌های غیر منظم که باعث بروز خشکسالی‌های تکرار شونده می‌گردند. متوسط حداکثر دمای روزانه از ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتیگراد (۱۰۵-۸۵ فارنهایت) می‌باشد که استثنای آن مناطق مرتفع و در امتداد خط ساحلی شرق است. متوسط حداقل دمای روزانه از حدود ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد (۸۵-۶۰ فارنهایت) می‌باشد. وجود بادهای موسمی جنوب غرب، یک نسیم دریائی، باعث می‌شود که دوره زمانی بین ماه‌های می‌تا اکتبر ملایمترین فصل موگادیشو به‌شمار آید. دوره دسامبر تا فوریه نیز با وجود بادهای موسمی جنوب شرق، هوای نسبتا ملایمی دارد، اگرچه وضعیت‌های آب و هوائی جاری در موگادیشو بندرت دلپذیر می‌باشند. دوره زمانی «تنگامبیلی» که در بین دو فصل موسمی (اکتبر – نوامبر و مارس – می) قرار دارد، دوره‌ای گرم و مرطوب به‌شمار می‌آید.
اقتصاد از زمان فروپاشی دولت، سومالی از آنچه محمد زیاد باره آن را «سوسیالیسم علمی» می‌خواند به یک اقتصاد بازار آزاد تبدیل شده‌است.
سومالی بدلیل مسامحه «جامعه جهانی» بصراحت رشد ونمو یافت. در سومالی "همین نبود دولت به پرورش یک نوع روش عجیب آفریقائی کمک نمود – بخش تجاری کارآ و قابل اتکاء که در ملاء عام کنترل مقامات فاسد بر خود را آشکار نمی‌نمود. سازماندهی صنایع ارتباطات، ترابری و شرکت‌های کشتیرانی در جهت ارائه خدمت به بخش خصوصی آزاد می‌باشد. کافی نت‌ها در موگادیشو رشد زیادی داشته‌اند. شرکت‌های خصوصی امنیتی به بازرگانان در حفظ سرمایه‌ها و دارایی‌های ایشان خدمات ارائه می‌نمایند.
تحقیق اخیر بانک جهانی به این امر اذعان دارد که: «سومالی در خصوص اعلام نرخ‌های شدید فقر اغراق نموده و در برخی موارد از زیر ساخت‌‌هائی مناسب تر از کشورهای ثروتمندتر آفریقا، برخوردار است.» دلیل مسلم این امر آنست که این بانک با دولت مرکزی تحت حمایت یارانه‌ای خود، در چپاول ثروت ملی، همزبان نگشته‌است.[۹]
کشاورزی مهمترین بخش فعالیت‌های اقتصادی بوده و حدود ۴۰٪ درآمد سرانه و حدود ۶۵٪ درآمد صادراتی را بخود اختصاص می‌دهد. اقوام ایلیاتی و شبه ایلیاتی کوچ نشین که برای ادامه حیات به دام‌های خود وابسته هستند نیز بخش عمده‌ای از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. پس از دام، موز دیگر قلم صادراتی مهم کشور است؛ شکر، ذرت خوشه‌ای، ذرت و ماهی اقلام تولیدی برای مصرف داخلی هستند. بخش صنعتی کوچک کشور که در رشته پردازش فرآورده‌های کشاورزی فعالیت می‌کند، ۱۰٪ درآمد سرانه را ایجاد مینماید.
بهداشت سومالی یکی از بالاترین درصدهای مرگ و میر کودکان جهان را داراست. ۱۰٪ کودکان در هنگام تولد و ۲۵٪ از آندسته که در هنگام تولد جان سالم بدر می‌برند قبل از رسیدن به پنج سالگی از دنیا می‌روند. ولی از سوی دیگر، سومالی از لحاظ مبتلایان به ویروس اچ آی وی / ایدز کمترین درصد در آفریقا و جهان را داراست.
در سومالی – که از زمان آغاز جنگ داخلی و بمدت ۱۴ سال در انزوا بوده و دارای جمعیت مذهبی مسلمان نیز می‌باشد – نرخ این بیماری در حد یک و نیم تا ۲ درصد کل جمعیت بزرگسال می‌باشد.
«تصویر سومالی در دنیای خارج بدلیل تمایل طبیعی رسانه‌های خارجی به تمرکز بر خبرهای بد، تحریف گشته‌است» دلیل دیگر این امر آنست که «[ص]لح بر اکثر نقاط کشور حاکمیت داشته» و آنکه «در نتیجه اینکه دولت‌های منطقه‌ای و محلی قابلیت ادامه کار در زمینه‌های مختلف زیاد را داشته‌اند.» این مقاله بنقل از عمر موهالیم موحامود، سفیر سومالی در واشنگتن اینگونه می‌آورد که «اهالی سومالی خود را مردمی آزاد می‌دانند. به‌نظر آنان، معنای دولت ثبت کردن، قانونگذاری و محدودیت گذاری می‌باشد» استناد آنان به این تعصب بر اثر فرهنگ کوچ نشینی و تجارب نامناسب از رژیم باره و در تضاد با دولت مرکزی جدید است. این مقاله با ذکر این مطلب بپایان می‌برد که: «سومالی تنها در صورت قرار گرفتن اجزای این پیچیدگی در جای مناسب خود، قادر به مقابله با مشکلات روز افزون مادی و اجتماعی خود خواهد بود.»
«علیرغم بی نظمی و آشفتگی آشکار، بخش خدماتی سومالی به حیات و رشد خود ادامه داده‌است. در بازار اصلی موگادیشو انواع محصولات از مواد غذائی تا جدیدترین وسایل الکترونیکی عرضه می‌گردد. هتل‌ها به فعالیت خود ادامه داده و شبه نظامیان امنیت را تامین می‌کنند.»[۱۰]
ساختارهای زیر بنائی مانند جاده‌ها از لحاظ کمیت با کشورهای همسایه یکسان ولی از کیفیتی بسیار پایین تر برخوردار هستند. بر اساس یک گزارش بانک جهانی ساخت جاده برای بخش خصوصی بدلیل هزینه‌های بالای اجرائی و اینکه آنهائیکه پول جاده را می‌پردازند تنها کسانی نیستند که از آن استفاده می‌کنند، (ببینید مشکل مجانی سوارها) و از این جهت برگشت سرمایه را با مشکل روبرو می‌سازد، بسیار دشوار است. صنعت پررونق ارتباطات خصوصی بوده و به ارائه سرویس بیسیم و راه اندازی کافی نت‌ها همت گمارده‌است. شرکتهای رقیب در زمینه تلفن توافق کرده‌اند که استانداردهای اتصالات داخلی را رعایت نمایند. هزینه این امور از کمک‌های سازمان ملل متحد به انجمن ارتباطات سومالی تامین شده‌است.
نیروی برق توسط موسسات اقتصادی بزرگی تامین می‌گردد که اقدام به خرید مولدهای برق نموده و شهرها را به بخش‌های قابل کنترل تقسیم کرده‌اند. سازمان هواپیمائی ملی در سال ۱۹۸۹ و قبل از فروپاشی دولت، تنها یک فروند هواپیما در اختیار داشت. هم اکنون ناوگان هوائی کشور با دارا بودن حدود پانزده هواپیمای مسافربری و بیش از شصت هواپیما پروازهائی به شش مقصد بین‌المللی و تعداد بیشتری مقصد داخلی دارد. بر پایه گزارش بانک جهانی، «هم‌اینک، حرفه خطوط خصوصی هوائی در سومالی با وجود رقابت‌های کاری و قیمت از سوی بیش از پنج شرکت ترابری و بازرگانی در حال رشد تلقی می‌شود.» مالک خطوط هوائی دااللو اینگونه اظهار می‌دارد که «بعضی اوقات نداشتن دولت یک معضل و گاهی نیز یک امتیاز بحساب می‌آید، » از اینرو «فساد بدلیل نبود دولت یک مشکل به‌شمار نمی‌آید.»[۱۱]
همچنین وظیفه تامین آب آشامیدنی برعهده بخش خصوصی می‌باشد. به هر حال یک آمار مربوط به سال ۲۰۰۰ نشان می‌دهد که در آن سال تنها ۲۱ ٪ مردم به آب مطمئن و سالم دسترسی داشته‌اند. با فروپاشی دولت مرکزی، هم اکنون نظام آموزش کشور نیز در اختیار بخش خصوصی است. یک پژوهش بانک جهانی موید آنست که «افراد فروتن از آموزش سود می‌برند.» بر پایه آخرین اندازه گیری انجام شده در سال ۲۰۰۱، میزان ثبت نام‌های مدارس ابتدائی که ۱۷٪ بوده تقریبا نزدیک به سطح پیش از جنگ ارزیابی گردید. میزان ثبت نام در مدارس راهنمائی از سال ۱۹۹۸ افزایش یافت. بهرحال، تخمین زده می‌شود که میزان باسوادی افراد بزرگسال از ۲۴٪ در سال ۱۹۸۹ به ۱/۱۷٪ در سال ۲۰۰۱ کاهش یافته‌است." [۱۲]
یک تحقیق جدید تر در سال ۲۰۰۳ نشان داد که نرخ باسوادی به ۱۹٪ رشد یافته‌است.[۱۳] در مقام مقایسه، میزان باسوادی در غرب آفریقا که منطقه‌ای ثروتمند تر است ۴۹٪ بوده و در سایر کشورهای همسایه ۳۵٪ می‌باشد. جنگ سال ۱۹۹۱ باعث توقف کامل تحصیلات عالیه گردید ولیکن دانشگاه موگادیشو در سال ۱۹۹۸ بازگشائی و اولین دوره دانش‌آموختگی آن در سال ۲۰۰۱ برگزار شد. دانشگاه‌های دیگر نیز در شهرهای دیگر گشایش یافتند. علاوه بر وجوهی که از دانشجویان اخذ می‌شود، بخش بزرگ بودجه سامانه آموزشی از سوی نهادهای نیکوکاری اسلامی بین‌المللی مانند الاصلاح تامین می‌شود.[۱۴]
یک مشکل عمده که بر روی رشد اقتصادی تاثیر منفی دارد، عدم ثبات یا تصور وجود آن، می‌باشد. برای انجام امر تجارت، لازم است که سطح معینی از امنیت وجود داشته باشد و از آن مهمتر می‌بایست یک دولت شناخته شده بین‌المللی نیز وجود داشته باشد که از رهبری‌های قومی سنتی، که در حال حاضر نیز کنترل امور در سومالی را در دست دارند، اطمینان بخش تر باشد. بهر حال، اخیرا سرمایه گذاران احساس راحتی بیشتری دارند؛ بعنوان مثال، یک کارخانه ساخت بطری‌های کوکاکولا در سال ۲۰۰۴ در موگادیشو احداث گردید.[۱۵]
سرویس‌های ارسال پول به یک صنعت بزرگ در سومالی تبدیل شده‌اند. مردم موفق از گروه‌های یهودیان پراکنده از سراسر جهان که بخاطر جنگ از کشور فرار کرده‌اند، با سالیانه حدود ۲ میلیارد دلار در اقتصاد سومالی شراکت می‌کنند. در غیاب یک بخش بانکداری رسمی، سرویس‌های مبادله وجوه نقد در سراسر کشور رشد یافته و سالیانه از ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار را جابجا مینمایند. ارتباطات بیسیم بخش دیگری است که بدلیل وجود جنگ تبدیل به نیروی اقتصادی عظیمی در سومالی گردیده‌است. کسی دقیقا نمی‌داند که حجم اقتصاد و میزان رشد آن چه مقدار است.
سرشماری جمعیت در سومالی‎
جمعیت سومالی بالغ بر حدود ۸۵۹۱۰۰۰ نفر می‌باشد. اما تخمین در این زمینه بدلیل وضعیت سیاسی و از آن مهمتر طبیعت زندگی قومی در این کشور، بسیار دشوار است. آخرین آمارگیری نفوس در سال ۱۹۷۵ انجام شد. اکثر تحلیل گران خارجی از نتایج این آمار گیری بهره می‌جویند ولی سومالی کشوری است که در میان دیگر کشورهای آفریقا و جهان از رشدی سریع برخوردار است. هم‌اینک برخی تخمین‌ها جمعیت این کشور را بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون نفر برآورد می‌کنند.
امروزه، حدود ۶۰٪ از کل جمعیت سومالی را اقوام کوچ‌نشین یا شبه کوچ نشین تشکیل می‌دهد که به نگهداری گله‌های احشام، شتر، گوسفند و بز اشتغال دارند. حدود ۲۵٪ جمعیت نیز کشاورزانی هستند بصورت عمده در مناطق بارور کشاورزی بین جوبا و شبله در جنوب سومالی زندگی می‌کنند. مابقی جمعیت کشور (۲۰٪ - ۱۵٪) نیز شهر نشین هستند.
بدلیل وجود جنگ داخلی، این کشور دارای اجتماع یهودیان پراکنده می‌باشد که یکی از بزرگترین اجتماعات در سراسر قاره آفریقا محسوب می‌گردد. بیش از یک میلیون نفر سومالیائی در خارج از این کشور زندگی می‌کنند واین تعداد جدای از تعدادی است که در استان اوگادن واقع در شمال شرق کنیا و دیجیبوتی ساکن هستند، می‌باشد.
زبان‌ها نوشتار اصلی: زبان‌های رایج در سومالی‎
تقریبا تمام مردم به سومالی که زبان رسمی کشور است، صحبت می‌نمایند. اساس این استاندارد از لهجه‌‌هائی است که از استان ماداگ نشات گرفته‌اند.
تا سال ۱۹۷۳ یعنی زمانیکه دستور کاربری یک استاندارد یک‌دست با استفاده از الفبای لاتین توسط شورای عالی انقلاب (اس آر سی) صادر گشت، زبان سومالیائی بطور گسترده در نوشتار مورد استفاده قرار نمی‌گرفت. امروزه زبان سومالیائی زبان مورد استفاده در نظام آموزش این کشور بشمار می‌رود. همچنین انگلیسی، ایتالیائی و عربی نیز کاربرد دارند.
ارتباطات
سامانه همگانی ارتباطات در سومالی تقریبا بطور کامل از بین رفته و یا تکه تکه شده بود؛ بهرحال علیرغم (یا شاید بدلیل) عدم وجود دولت در سومالی، در بیشتر شهرهای عمده این کشور شرکت‌های خصوصی بیسیم وجود دارند که بنحوی کارآ و در مقایسه با کشورهای همسایه، به ارائه سرویسی مطلوب می‌پردازند. سومالی در بین تمام کشورهای آفریقائی دارای ارزانترین هزینه تماس‌های موبایل بوده و برخی از شرکتها مبلغی کمتر از یک سنت را برای هر دقیقه مکالمه مطالبه می‌کنند. («ارتباطات تلفنی در سومالی هرج ومرج زده در حال رشد می‌باشد»). [16]
اندرو هاردینگ، خبرنگار بی‌بی‌سی در آفریقا می‌گوید عبارت "قحطی" در موارد نادر و با دقت بسیار از سوی سازمان‌های امدادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از سال ۱۹۹۲ این نخستین بار است که چنین شرایطی در سومالی اعلام می‌شود . [17]
ارجاعات:
 -[1]http://today.reuters.com/news/articlenews.aspx?type=reutersEdge&storyID=2006-09-09T061747Z_01_L09446351_RTRUKOC_0_US-SOMALIA.xml
[2]- http://observer.guardian.co.uk/world/story/0,,1868920,00.html
[3]- http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/5047766.stm
[4]- http://today.reuters.com/news/articlenews.aspx?type=reutersEdge&storyID=2006-09-09T061747Z_01_L09446351_RTRUKOC_0_US-SOMALIA.xml
[5]- http://www.cnn.com/2006/WORLD/africa/09/25/somalia.ap/index.html
[6]- http://www.voanews.com/english/2006-11-02-voa65.cfm
[7]-http://www.nytimes.com/2006/09/19/world/africa/19somalia.html?ex=1316318400&en=71813932881e45e7&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss
[8]- http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4020259.stm
[9]- http://www.thenewamerican.com/artman/publish/article_996.shtml
[10]- http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/so.html
[11]- http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html
[12]- http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf
[13]-http://rru.worldbank.org/Documents/PapersLinks/280-nenova-harford.pdf
[14]- http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2004/35382.htm
[15]- http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm
[16]- http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4020259.stm